Sai lầm khi uống thuốc làm giảm hiệu quả điều trị

Việc uống thuốc đúng cách giúp đạt hiệu quả điều trị cao nhất. Ngược lại, nếu sử dụng thuốc sai cách, không tuân thủ đúng thời gian quy định hoặc kết hợp với chế độ ăn uống không phù hợp, tác dụng của thuốc có thể bị suy giảm. Điều này không chỉ khiến quá trình điều trị kém hiệu quả mà còn làm tăng nguy cơ gặp phải tác dụng phụ và biến chứng do thuốc gây ra.

Dưới đây là những sai lầm phổ biến nhất mà nhiều người mắc phải khi dùng thuốc kê theo đơn, cùng với những lưu ý quan trọng để sử dụng thuốc một cách an toàn và hiệu quả.

1. Uống sai thời điểm sử dụng thuốc trong ngày

• Dùng thuốc đúng thời điểm trong ngày đóng vai trò quan trọng trong việc phát huy hiệu quả điều trị và giảm thiểu tác dụng phụ. Mỗi loại thuốc đều có thời gian sử dụng phù hợp, thường được quy định theo các buổi trong ngày như sáng, trưa, tối hoặc liên quan đến bữa ăn, chẳng hạn như uống trước hay sau khi ăn. Việc tuân thủ nghiêm ngặt thời điểm uống thuốc giúp đảm bảo hoạt chất trong thuốc được hấp thu tốt nhất và mang lại hiệu quả cao trong điều trị.
• Thông thường, bác sĩ hoặc dược sĩ sẽ hướng dẫn người bệnh về thời gian uống thuốc thích hợp tùy theo từng loại bệnh lý cụ thể. Ngoài ra, thông tin này cũng được ghi rõ trong tờ hướng dẫn sử dụng đi kèm trong bao bì thuốc, giúp người bệnh dễ dàng làm theo. Một số loại thuốc có thời điểm sử dụng đặc biệt quan trọng, chẳng hạn như thuốc điều trị tăng huyết áp thường được khuyến cáo dùng vào buổi sáng để tránh nguy cơ tụt huyết áp quá mức vào ban đêm, có thể gây nguy hiểm.
• Vì vậy, khi được kê đơn, người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ thời gian sử dụng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ, coi đó là nguyên tắc quan trọng chứ không chỉ là một lời khuyến nghị. Việc tuân thủ đúng giờ giấc uống thuốc không chỉ giúp tối ưu hiệu quả điều trị mà còn hạn chế những rủi ro không mong muốn, đảm bảo an toàn cho sức khỏe.

Uống sai thời điểm sử dụng thuốc trong ngày

2. Bỏ qua hướng dẫn sử dụng thuốc

• Bỏ qua hướng dẫn sử dụng thuốc là một trong những sai lầm nghiêm trọng mà nhiều người mắc phải, có thể làm giảm hiệu quả điều trị hoặc thậm chí gây hại cho sức khỏe. Hướng dẫn sử dụng thuốc không chỉ cung cấp thông tin về liều lượng, thời gian uống mà còn đưa ra những lưu ý quan trọng nhằm đảm bảo an toàn khi dùng thuốc. Tuy nhiên, nhiều người có thói quen chủ quan, không đọc kỹ hoặc bỏ qua những chi tiết quan trọng, dẫn đến hậu quả khó lường.
• Một trong những rủi ro lớn khi không tuân thủ hướng dẫn là dùng thuốc sai cách, làm giảm hiệu quả điều trị. Mỗi loại thuốc có cơ chế hấp thu và tác động khác nhau, vì vậy việc uống thuốc không đúng thời điểm có thể khiến hoạt chất không phát huy tác dụng tốt nhất. 
• Ví dụ, một số loại thuốc cần uống trước bữa ăn để hấp thu tối ưu, trong khi có những thuốc bắt buộc phải uống sau khi ăn để tránh kích ứng dạ dày. Nếu không tuân thủ đúng hướng dẫn, thuốc có thể không đạt hiệu quả mong muốn, thậm chí gây ra những tác dụng phụ không mong muốn.

Ngoài ra, việc tự ý điều chỉnh liều lượng hoặc bỏ liều cũng là một sai lầm phổ biến.

• Nhiều người nghĩ rằng uống nhiều thuốc hơn sẽ giúp bệnh nhanh khỏi, nhưng thực tế, điều này có thể gây quá liều, dẫn đến ngộ độc hoặc gia tăng tác dụng phụ nguy hiểm. 
• Ngược lại, một số người lại tự ý ngừng thuốc khi thấy triệu chứng thuyên giảm mà không theo đúng phác đồ điều trị, làm tăng nguy cơ kháng thuốc hoặc khiến bệnh tái phát nặng hơn.
• Bên cạnh đó, không đọc kỹ hướng dẫn cũng có thể khiến người bệnh vô tình kết hợp các loại thuốc kỵ nhau, dẫn đến tương tác thuốc nguy hiểm. Một số loại thuốc khi dùng chung có thể làm giảm tác dụng của nhau hoặc gây phản ứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe người dùng. 
• Do đó, việc đọc và tuân thủ hướng dẫn sử dụng thuốc là vô cùng quan trọng, giúp đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả điều trị tốt nhất. Người bệnh cần có thói quen kiểm tra kỹ thông tin thuốc, hỏi ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ nếu có bất kỳ thắc mắc nào, thay vì tự ý sử dụng một cách chủ quan.

Không nên bỏ qua hướng dẫn sử dụng thuốc

3. Giảm liều lượng thuốc với thức ăn không đúng cách

• Một số loại thực phẩm và thuốc khi được tiêu thụ cùng nhau hoặc trong quá trình tiêu hóa có thể gây ra những phản ứng có lợi hoặc có hại, thậm chí trong trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến ngộ độc. Mức độ ảnh hưởng sẽ phụ thuộc vào từng loại thuốc cũng như cách chúng tương tác với thực phẩm, dẫn đến các phản ứng phụ khác nhau.
• Chẳng hạn, bưởi là một loại trái cây quen thuộc trong đời sống hàng ngày, nhưng nó có thể làm thay đổi mức độ hấp thu của một số loại thuốc trong cơ thể. Điều này có thể khiến thuốc đi vào máu với lượng quá cao hoặc quá thấp, làm giảm hiệu quả điều trị và thậm chí gây ra những tác dụng phụ nghiêm trọng như suy thận. 
• Ngược lại, một số thực phẩm có thể giúp tăng cường tác dụng của thuốc. Ví dụ, vitamin D – một loại thuốc phổ biến có sẵn tại các quầy thuốc và thường được bác sĩ kê đơn – có đặc tính tan trong chất béo. Do đó, khi sử dụng vitamin D, người bệnh nên ăn kèm thực phẩm chứa chất béo để giúp cơ thể hấp thụ tốt hơn.
• Vì vậy, để đảm bảo an toàn khi dùng thuốc, người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ về những thực phẩm có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của thuốc. Việc tuân thủ hướng dẫn chuyên môn sẽ giúp hạn chế nguy cơ tác dụng phụ và tối ưu hóa hiệu quả điều trị.

Giảm liều lượng thuốc với thức ăn không đúng cách

4. Sử dụng thuốc kê đơn với một số loại thuốc khác hoặc vitamin OTC

• Khi kết hợp thuốc kê đơn với các loại thuốc khác hoặc vitamin không kê đơn (OTC) có thể gây ra nhiều ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị và sức khỏe của người dùng. Mặc dù các loại vitamin và thuốc OTC thường được xem là an toàn, nhưng khi dùng chung với thuốc kê đơn, chúng có thể gây ra tương tác thuốc không mong muốn, làm giảm hiệu quả điều trị hoặc gia tăng nguy cơ tác dụng phụ.
• Chẳng hạn, một số loại thuốc kháng sinh có thể bị giảm hiệu quả khi dùng chung với các chế phẩm bổ sung canxi hoặc sắt, do các khoáng chất này có thể cản trở quá trình hấp thu thuốc. Ngoài ra, vitamin K có thể làm giảm tác dụng của thuốc chống đông máu, khiến bệnh nhân có nguy cơ gặp vấn đề về tim mạch hoặc đông máu bất thường. Một số thuốc giảm đau, chống viêm không steroid (NSAID) khi kết hợp với thuốc điều trị tăng huyết áp có thể làm tăng nguy cơ suy thận hoặc huyết áp không ổn định.
• Do đó, để đảm bảo an toàn, người dùng không nên tự ý kết hợp thuốc kê đơn với các loại thuốc hoặc vitamin OTC mà không có sự tư vấn từ bác sĩ hoặc dược sĩ. Việc thông báo đầy đủ danh sách thuốc đang sử dụng giúp bác sĩ đưa ra hướng dẫn phù hợp, tránh các rủi ro tiềm ẩn và đảm bảo hiệu quả điều trị tốt nhất.

Sử dụng thuốc kê đơn với một số loại thuốc khác hoặc vitamin OTC

5. Bỏ qua liều hoặc không dùng thuốc theo hướng dẫn

• Việc bỏ qua liều hoặc không dùng thuốc theo đúng hướng dẫn là một sai lầm nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị và gây ra nhiều hệ lụy cho sức khỏe. Khi bác sĩ kê đơn thuốc, họ đã tính toán liều lượng và thời gian sử dụng phù hợp để đảm bảo thuốc phát huy tác dụng tốt nhất. Nếu người bệnh tự ý bỏ liều hoặc uống không đúng chỉ định, thuốc có thể không đạt hiệu quả mong muốn, thậm chí làm bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.
• Chẳng hạn, đối với thuốc kháng sinh, việc bỏ liều hoặc ngừng thuốc sớm có thể khiến vi khuẩn chưa bị tiêu diệt hoàn toàn, dẫn đến tình trạng kháng thuốc, làm cho lần điều trị sau trở nên khó khăn hơn. Tương tự, thuốc điều trị bệnh mạn tính như huyết áp, tiểu đường hay tim mạch cần được sử dụng đều đặn để duy trì nồng độ ổn định trong cơ thể. Nếu dùng thuốc không đúng theo hướng dẫn, người bệnh có thể đối mặt với nguy cơ biến chứng nguy hiểm như tăng huyết áp đột ngột, hạ đường huyết hoặc suy tim.
• Vì vậy, để đảm bảo hiệu quả điều trị, người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý thay đổi liều lượng hoặc bỏ liều. Nếu quên uống thuốc, hãy tham khảo hướng dẫn sử dụng hoặc hỏi ý kiến bác sĩ để có cách xử lý phù hợp, tránh gây ảnh hưởng đến sức khỏe.

Bỏ qua liều hoặc không dùng thuốc theo hướng dẫn

6. Bảo quản thuốc không đúng

• Bảo quản thuốc không đúng cách có thể làm giảm hiệu quả điều trị, thậm chí gây hại cho sức khỏe. Mỗi loại thuốc đều có yêu cầu bảo quản riêng về nhiệt độ, độ ẩm và ánh sáng để duy trì tính ổn định của hoạt chất. Tuy nhiên, nhiều người có thói quen để thuốc ở nơi không phù hợp như trong phòng tắm, bếp hay xe hơi, nơi có độ ẩm cao hoặc nhiệt độ thay đổi thất thường, khiến thuốc bị biến chất, mất tác dụng hoặc thậm chí sinh ra các hợp chất độc hại.
• Chẳng hạn, thuốc kháng sinh dạng viên hoặc thuốc bao phim nếu tiếp xúc với độ ẩm cao có thể bị mềm, chảy nước và mất tác dụng. Một số loại thuốc cần được bảo quản trong tủ lạnh như insulin, vắc-xin hoặc một số dung dịch tiêm, nếu để ở nhiệt độ phòng quá lâu, có thể bị phân hủy và không còn hiệu quả. Ngoài ra, bảo quản thuốc không đúng còn làm tăng nguy cơ nhầm lẫn hoặc trẻ em vô tình uống nhầm thuốc, dẫn đến nguy hiểm nghiêm trọng.
• Để đảm bảo chất lượng thuốc, người dùng cần đọc kỹ hướng dẫn bảo quản, giữ thuốc ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh sáng trực tiếp và xa tầm tay trẻ em. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào như thuốc đổi màu, chảy nước hay có mùi lạ, hãy ngừng sử dụng và tham khảo ý kiến dược sĩ hoặc bác sĩ để tránh rủi ro cho sức khỏe.

Bảo quản thuốc không đúng

7. Chọn đơn thuốc từ các hiệu thuốc khác nhau

• Có khá nhiều quầy thuốc ở các địa chỉ gần hoặc xa nơi ở của bạn, có thể thuận tiện nếu mua một số đơn thuốc tại cửa hàng của văn phòng làm việc và những đơn thuốc khá ở một hiệu thuốc khác gần nhà. 
• Nếu các cửa hàng có sự liên kết với nhau như cùng một cơ sở kinh doanh mở bán thì rất thuận tiện cho người mua. Nhưng nếu không có sự liên kết thì vấn đề sẽ trở lên đáng lo ngại.
• Mỗi cửa hàng sẽ nhận thuốc từ nhiều nguồn khác nhau, nhiều công ty dược phẩm khác nhau. Mặc dù tên thuốc giống nhau nhưng có thể thành phần và chất lượng lại khác nhau khiến các dược sĩ cũng có thể không nhìn thấy đúng được thuốc cần cho bệnh nhân. 
• Hoặc một số bệnh nhân tự ý mua thuốc sử dụng và không kê theo đơn sẽ được nhận các loại thuốc khác nhau ở các tiệm thuốc khác nhau cho cùng một bệnh. Berger khuyên mọi người nên sử dụng một danh sách cập nhật tất cả các loại thuốc mà mình sử dụng hoặc lưu lại các vỏ thuốc đã sử dụng, bằng cách đó có thể dễ dàng đưa cho các dược sĩ lấy đúng loại thuốc dành cho mình.

Chọn đơn thuốc từ các hiệu thuốc khác nhau